Tương lai việc làm tại Mỹ dưới tác động của Generative AI: Cơ hội và thách thức đến năm 2030

Generative AI là gì?

Generative AI là một nhánh của trí tuệ nhân tạo có khả năng tạo ra nội dung mới (văn bản, hình ảnh, âm thanh, mã lập trình...) dựa trên dữ liệu đã học. Các ví dụ nổi bật gồm: ChatGPT, Midjourney, DALL·E, Copilot...

Trong số các lĩnh vực của trí tuệ nhân tạo (AI), Generative AI đang nổi lên như một trong những công nghệ được quan tâm và phát triển mạnh mẽ nhất hiện nay. Khác với các hệ thống AI truyền thống vốn chỉ thực hiện các nhiệm vụ phân tích và dự đoán, Generative AI còn có khả năng tạo ra nội dung mới – từ văn bản, hình ảnh, âm thanh đến mã lập trình – vượt xa những gì mà nhiều người từng hình dung máy móc có thể làm được.

Generative AI không chỉ mô phỏng trí tuệ con người mà còn mở rộng giới hạn sáng tạo, trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực trong các lĩnh vực như thiết kế, truyền thông, giáo dục, khoa học và công nghệ.

Báo cáo về Bức tranh mới về việc làm tại Mỹ

Báo cáo “Generative AI and the Future of Work in America” do McKinsey Global Institute (MGI) và McKinsey Center for Government (MCG) thực hiện mang đến cái nhìn toàn diện về tương lai việc làm tại Mỹ. Báo cáo dựa trên dữ liệu thực tế, hoàn toàn độc lập và không được tài trợ bởi bất kỳ tổ chức nào ngoài các đối tác của McKinsey.

Bối cảnh hiện tại là sự phục hồi mạnh mẽ của thị trường lao động Mỹ sau đại dịch COVID-19, nhưng cũng kèm theo biến động lớn và tình trạng thiếu hụt lao động kéo dài.

Báo cáo về sự thay đổi lớn trong lực lượng lao động Hoa Kỳ hiện nay

Từ năm 2019 đến 2022, có đến 8,6 triệu sự chuyển đổi nghề nghiệp, tăng hơn 50% so với giai đoạn ba năm trước đó. Đa số các chuyển đổi này đến từ người lao động rời bỏ các vai trò trong:

•    Dịch vụ thực phẩm
•    Dịch vụ khách hàng và bán hàng
•    Hỗ trợ văn phòng
•    Sản xuất

Nhiều người trong số đó chuyển sang các ngành có mức lương cao hơn. Xu hướng này dự kiến sẽ tiếp diễn, với 12 triệu sự chuyển đổi nghề nghiệp bổ sung đến năm 2030, nâng tổng số chuyển đổi lên gần 21 triệu.

Hơn 50% sự dịch chuyển nghề nghiệp gần đây tại Hoa Kỳ xảy ra ở các ngành dịch vụ ăn uống, dịch vụ khách hàng, hỗ trợ văn phòng và sản xuất.

Generative AI và quá trình chuyển hóa sang tự động hóa

Trong cuộc cách mạng công nghệ hiện nay, Generative AI đang trở thành chất xúc tác mạnh mẽ thúc đẩy quá trình tự động hóa sâu rộng trên nhiều lĩnh vực. Không chỉ đơn thuần thay thế con người ở các nhiệm vụ lặp lại, công nghệ này còn mở rộng phạm vi tự động hóa sang những công việc mang tính sáng tạo, phức tạp và đòi hỏi chuyên môn cao – vốn trước đây được xem là “bất khả xâm phạm” với máy móc. Dự báo đến năm 2030, 29,5% tổng số giờ làm việc tại Mỹ có thể được tự động hóa, tăng từ mức 21,5% trước đó. Con số này được McKinsey Global Institute (MGI) và McKinsey Center for Government (MCG) đưa ra trong báo cáo của mình. 

Khác với các công nghệ tự động hóa truyền thống ảnh hưởng nhiều đến lao động kỹ năng thấp, Generative AI (AI tạo sinh) tác động trực tiếp đến các nghề nghiệp tri thức cao như:
•    Luật sư
•    Kỹ sư
•    Lập trình viên
•    Nhà thiết kế nội dung

Tuy nhiên, thay vì thay thế hoàn toàn việc làm, AI tạo sinh chủ yếu sẽ hỗ trợ tăng năng suất, giúp con người tập trung vào các công việc sáng tạo và có giá trị cao hơn.

Các yếu tố khác tác động đến thị trường việc làm

Bên cạnh AI, nhiều xu hướng khác cũng đang định hình lại cơ cấu lao động:

•    Đầu tư liên bang vào hạ tầng và chuyển đổi năng lượng sạch (net-zero): Tạo ra ròng khoảng 700.000 việc làm mới vào năm 2030.
•    Dân số già hóa: Làm tăng nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe.
•    Chuyển đổi số và thương mại điện tử: Tạo cơ hội trong ngành STEM và vận tải, đồng thời làm giảm nhu cầu lao động trong bán hàng và hỗ trợ văn phòng.

Những ngành nghề tăng và giảm đến năm 2030

Theo bài báo cáo, Tăng trưởng mạnh sẽ tập trung vào các ngành sau:

•    Y tế: Bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên và nhân viên chăm sóc sức khỏe.
•    STEM: Chuyên gia công nghệ, khoa học, kỹ thuật và toán học.
•    Xây dựng: Công nhân, kỹ sư hạ tầng, thợ điện.
•    Kinh doanh và pháp lý, vận tải, cơ khí, bảo trì.

Báo cáo chỉ ra các ngành sau có nguy cơ suy giảm mạnh:

•    Hỗ trợ văn phòng: Thư ký, kế toán, hành chính.
•    Dịch vụ khách hàng & bán hàng: Bán lẻ, thu ngân.
•    Dịch vụ thực phẩm: Bồi bàn, đầu bếp.
•    Sản xuất: Mặc dù công nghệ tăng nhưng nhu cầu nhân lực giảm.

Ai sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất?

Theo báo cáo của McKinsey Global Institute (MGI) và McKinsey Center for Government (MCG), những nhóm lao động dễ bị ảnh hưởng tiêu cực bao gồm:

•    Người có thu nhập thấp: Có nguy cơ chuyển nghề cao gấp 14 lần so với nhóm thu nhập cao.
•    Không có bằng đại học: Nguy cơ cao gấp 1,7 lần so với người có bằng cử nhân.
•    Phụ nữ: Dễ bị ảnh hưởng do tập trung vào các ngành đang thu hẹp.
•    Người da Đen và người gốc Tây Ban Nha: Tập trung trong các ngành dễ bị tự động hóa như sản xuất và dịch vụ.
•    Lao động trẻ (18–24 tuổi) và lớn tuổi (trên 50 tuổi).

Hành động cần thiết: Chuẩn bị cho tương lai việc làm

McKinsey khuyến nghị các chiến lược then chốt:

•    Tuyển dụng theo năng lực thay vì bằng cấp
•    Mở rộng cơ hội cho người lao động bị bỏ sót (người khuyết tật, vùng nông thôn…)
•    Đầu tư vào đào tạo lại kỹ năng (reskilling) và cập nhật kỹ năng số, xã hội-cảm xúc
•    Ứng dụng các hình thức công nhận kỹ năng mới như chứng chỉ vi mô, hồ sơ kỹ năng số

Tương lai việc làm tại Mỹ là một bức tranh chuyển động nhanh, được thúc đẩy bởi sự kết hợp giữa Generative AI, đầu tư chính phủ và các yếu tố cấu trúc dài hạn. Đây vừa là thách thức lớn với hàng triệu lao động, vừa là cơ hội lịch sử để xây dựng một thị trường việc làm hiện đại, toàn diện và bền vững hơn.

>>>>Quý vị có thể xem toàn bộ báo cáo trên tại đây