5 Bước Xây Dựng Kế Hoạch Giảm Phát Thải Hiệu Quả Cho Doanh Nghiệp

Giảm phát thải – Hành trình sống còn trong kỷ nguyên Net Zero

Biến đổi khí hậu đang định hình lại chiến lược phát triển của cộng đồng doanh nghiệp toàn cầu. Tại Việt Nam, cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 đã tạo động lực mạnh mẽ cho doanh nghiệp chuyển dịch sang mô hình phát triển bền vững.

Đặc biệt, theo Quyết định số 13/2024/QĐ-TTg, hơn 2.166 cơ sở sản xuất đã nằm trong diện bắt buộc thực hiện kiểm kê và báo cáo phát thải khí nhà kính từ năm 2024.

Vậy doanh nghiệp cần chuẩn bị gì để thích ứng?

Tại sao doanh nghiệp cần lập kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính?

Việc xây dựng lộ trình giảm phát thải không còn là động thái "tự nguyện", mà đang trở thành điều kiện bắt buộc để doanh nghiệp:

• Đáp ứng quy định của Chính phủ giai đoạn 2026–2030 về giảm nhẹ phát thải.
• Góp phần thực hiện mục tiêu Net Zero 2050 quốc gia.
• Sẵn sàng tham gia thị trường tín chỉ carbon, hạn ngạch phát thải.
• Nâng cao uy tín với đối tác quốc tế và nhà đầu tư ESG.
• Tối ưu chi phí vận hành và cải thiện hiệu quả năng lượng.

Lộ trình 5 bước xây dựng kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính cho doanh nghiệp

Bước 1: Đo lường & xác định nguồn phát thải chính

Theo GHG Protocol, phát thải được chia thành:

• Scope 1: Phát thải trực tiếp (nhiên liệu đốt, khí thải từ nhà máy, từ quá trình vật lý, hóa học…)
• Scope 2: Gián tiếp từ tiêu thụ điện, nhiệt, hơi
• Scope 3: Phát thải trong toàn chuỗi giá trị (nguyên liệu, logistics, vòng đời sản phẩm)

Doanh nghiệp cần tiến hành kiểm kê khí nhà kính (carbon inventory) để biết đâu là “điểm nóng” phát thải. Các phương pháp LCA (Life Cycle Assessment) hay PCF (Product Carbon Footprint) sẽ giúp định lượng chính xác tác động môi trường ở từng công đoạn sản xuất.

Bước 2: Xác định cơ hội giảm phát thải & đánh giá chi phí – lợi ích

Sau khi có dữ liệu, hãy liệt kê các cơ hội cắt giảm, từ ngắn hạn đến dài hạn:

•    Ngắn hạn: Tối ưu hệ thống chiếu sáng, thay đổi hành vi tiêu thụ năng lượng,…

•    Trung hạn: Đầu tư máy móc tiết kiệm năng lượng, sử dụng nguyên liệu tái chế…

•    Dài hạn: Chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, nghiên cứu thay đổi công thức sản xuất, tái cấu trúc hệ thống sản xuất.

Mỗi giải pháp cần đánh giá theo 4 yếu tố:

•    Chi phí đầu tư
•    Khả năng giảm tấn CO2e
•    Thời gian hoàn vốn (payback period)
•    Khả năng vận hành của doanh nghiệp

Các doanh nghiệp có thể vận dụng công thức “Climate ROI” cho phép doanh nghiệp biết được giải pháp nào mang lại giá trị kinh tế lẫn môi trường cao nhất.

Bước 3: Ưu tiên hành động theo ma trận chiến lược

Không thể làm tất cả cùng lúc, vì vậy cần ma trận ưu tiên dựa trên:

•    Độ phức tạp triển khai
•    Tác động đến hoạt động sản xuất
•    Mức giảm phát thải tiềm năng
•    Lợi ích bổ sung (chi phí, uy tín, an toàn, sức khỏe nhân viên)

Ví dụ: Thay đổi sang bao bì tái chế có thể mang lại giá trị marketing cao, trong khi chuyển sang 100% năng lượng tái tạo có thể cắt giảm mạnh Scope 2.

Bước 4: Lập kế hoạch triển khai & cơ chế giám sát

Một chiến lược hiệu quả cần:

•    Timeline rõ ràng: từng năm đạt bao nhiêu % giảm phát thải.
•    Ngân sách cụ thể: phân bổ cho đầu tư ngắn – trung – dài hạn.
•    Trách nhiệm rõ ràng: ai chịu trách nhiệm cho từng hạng mục.
•    Ban giám sát (steering committee): họp định kỳ để rà soát tiến độ, điều chỉnh mục tiêu.

Gợi ý: Áp dụng chuẩn ISO 14064 để minh bạch hóa việc đo lường và báo cáo phát thải.

Bước 5: Đặt mục tiêu SMART và kết nối với Net Zero

Để kế hoạch bền vững, mục tiêu cần SMART:

•    Cụ thể (Specific)
•    Đo lường được (Measurable)
•    Khả thi (Achievable)
•    Liên quan (Relevant)
•    Có thời hạn rõ ràng (Time-bound)

Ví dụ: “Giảm 30% phát thải Scope 1 & 2 vào năm 2030 so với mức nền năm 2020.”

Ngoài ra, doanh nghiệp có thể tham khảo Science-Based Targets initiative (SBTi) để đặt mục tiêu phù hợp với lộ trình Net Zero 2050 toàn cầu.

Tầm nhìn dài hạn – Lợi thế bền vững

Giảm phát thải khí nhà kính không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ luật, mà còn mở ra lợi thế cạnh tranh dài hạn.

•    Khách hàng quốc tế ưu tiên đối tác có EPD (Environmental Product Declaration), Carbon Footprint Report để minh bạch những yếu tố tác động môi trường.

•    Nhà đầu tư quan tâm đến doanh nghiệp đạt chuẩn ESG reporting.

•    Nhân sự trẻ (Gen Z, Millennials) sẵn sàng gắn bó lâu dài với doanh nghiệp có chiến lược bền vững.

Để được tư vấn xây dựng kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính cho doanh nghiệp, các dịch vụ Life cycle assessment (đánh giá vòng đời sản phẩm - LCA), Product Carbon Footprint (Tính toán dấu chân carbon – PCF), Enviromental Product declaration (Tuyên bố sản phẩm môi trường – EPD), doanh nghiệp vui lòng liên hệ Công ty Cổ phần Công nghệ và Tư vấn CIC – hotline 033.226.8626 và 0866.059.659.

Đọc thêm: CIC hoàn thành hỗ trợ Công ty CP Thép Việt Ý thẩm định Báo cáo Kiểm kê khí nhà kính cấp cơ sở năm 2024